Ωρίωνας

 

                                              

 

    Ο αστερισμός του Ωρίωνα παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο. Ο Ωρίωνας βρίσκεται στον ουράνιο ισημερινό και είναι κυρίως εμφανής στον νυχτερινό ουρανό από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτιο, τον χειμώνα για το βόρειο ημισφαίριο και το καλοκαίρι για το νότιο. Αναφορές του υπάρχουν σε πολλούς μύθους αρχαίων πολιτισμών από όλο τον κόσμο, πολλοί προγενέστεροι των Ρωμαίων και των αρχαίων Ελλήνων. Οι τελευταίοι παρουσίαζαν τον Ωρίωνα ως γιγάντιο κυνηγό. Με γυμνό μάτι μπορούμε να παρατηρήσουμε πολλά χαρακτηριστικά του αστερισμού, ακόμη και από σχετικά φωτεινά περιβάλλοντα. Ο αστερισμός του μοιάζει με έναν άνθρωπο και αποτελείται από οχτώ αστέρια τα οποία είναι χαρακτηριστικά για το σχήμα του. Αρχικά, τα τρία από τα οχτώ αστέρια  αποτελούν τη ζώνη του Ωρίωνα σε μία ευθεία γραμμή, οι αστέρες αυτοί είναι οι Μιντάκα, Αλνιλάμ και Αλνιτάκ . Στο άκρο από το ένα πόδι του Ωρίωνα βρίσκεται το φωτεινό αστέρι Ρίγκελ, το έκτο πιο λαμπρό αστέρι του νυχτερινού ουρανού. Ο λαμπρός κόκκινος υπεργίγαντας Μπετελγκέζ, σηματοδοτεί τον δεξιό ώμο του κυνηγού Ωρίωνα. Ακόμη και με γυμνό μάτι διακρίνεται το κόκκινο χρώμα και είναι το  ενδέκατο πιο λαμπρό αστέρι του νυχτερινού ουρανού. Η Μπελλατρίξ σηματοδοτεί τον αριστερό ώμο του κυνηγού και είναι το κοντινότερο κύριο αστέρι του Ωρίωνα μόλις στα 244,6 έτη φωτός. Ο Σάιφ αποτελεί  το δεξί πόδι του Ωρίωνα, είναι σε παρόμοια απόσταση με τον Ρίγκελ, αλλά φαίνεται αρκετά πιο αμυδρός. Η Μέισσα αποτελεί το κεφάλι του Ωρίωνα και είναι ένα πολλαπλό αστέρι περί τα 1.100 έτη φωτός μακριά. Το ξίφος του Ωρίωνα φαίνεται να αποτελείται από 3 αστέρια. Το πιο λαμπρό είναι ένα σύστημα πολλαπλών αστέρων που ονομάζεται Χάτσια.Βόρεια του Μπετελγκέζ είναι τα αστέρια που σηματοδοτούν το ρόπαλο του Ωρίωνα. Δυτικά της Μπελλατρίξ υπάρχουν 6 αστέρια, που αποτελούν την ασπίδα του Κυνηγού. Επιπλέον, στον αστερισμό του Κυνηγού εκτείνεται ένα σύμπλεγμα Μοριακών Νεφών,  είναι μία τεράστια περιοχή από νεφελώματα, σμήνη αστεριών και περιοχές αστρογένεσης.

 

 

             Τα νεφελώματα του Ωρίωνα

 

         Στο μέσο του ξίφους του Ωρίωνα βρίσκεται το εντυπωσιακό Μ42 Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνα, ένα από τα πιο φωτεινά νεφελώματα στον νυχτερινό ουρανό. Με γυμνό μάτι από σκοτεινό ουρανό είναι ορατό σαν μία θολή περιοχή στο κεντρικό αστέρι του ξίφους του Ωρίωνα. Το νεφέλωμα αυτό αποτελεί την κοντινότερη περιοχή μαζικής αστρογένεσης στη Γη, με την απόστασή του να είναι περίπου 1.340 έτη φωτός.Το Μ43, γνωστό και ως De Mairan’s Nebula, είναι  μέρος του Νεφελώματος του Ωρίωνα και χωρίζεται από αυτό με μία λωρίδα πυκνής σκόνης. Το Sh2-279 είναι μία περιοχή από φωτεινά νεφελώματα που περιλαμβάνει και ένα νεφέλωμα ανάκλασης, γνωστό ως το Νεφέλωμα του Δρομέα. Στο ανατολικότερο σημείο της ζώνης του Ωρίωνα, νότια του Αλνιτάκ, βρίσκεται το διάσημο Νεφέλωμα της Αλογοκεφαλής. Ονομάζεται έτσι επειδή το στροβιλιζόμενο νέφος σκόνης και αερίου από το οποίο αποτελείται, μοιάζει με κεφάλι αλόγου όταν παρατηρείται από τη Γη. Κοντά στο Νεφέλωμα της Αλογοκεφαλής βρίσκεται το Νεφέλωμα της Φωτιάς . Είναι ένα νεφέλωμα εκπομπής, το οποίο ιονίζεται από τα υψηλής ενέργειας υπεριώδη φωτόνια που εκπέμπονται από το φωτεινό αστέρι Αλνιτάκ. Το Μ78 είναι ένα από τα πιο φωτεινά νεφελώματα ανάκλασης στον νυχτερινό ουρανό. Είναι ένα σύννεφο διαστρικής σκόνης που ανακλά το φώς από τα διπλανά αστέρια. Η ενέργεια των γειτονικών άστρων δεν είναι αρκετή, για να ιονίσει το αέριο του νεφελώματος και να το κάνει νεφέλωμα εκπομπής, αλλά είναι αρκετή για να κάνει τη σκόνη ορατή. Το NGC2174, γνωστό και ως Νεφέλωμα Κεφαλής Μαϊμου, είναι νεφέλωμα εκπομπής σε απόσταση περίπου   6.400 ετών φωτός.

     Από πού όμως πήρε την ονομασία του;

    Ο Ωρίωνας, κατά την ελληνική μυθολογία, ήταν κυνηγός και σύντροφος της θεάς Άρτεμης. Ο αδελφός της Άρτεμης, Απόλλων, που ήταν δυσαρεστημένος από τη σχέση της αδερφής του με τον Ωρίωνα, ένα πρωινό, ενώ ο Ωρίωνας κολυμπούσε, την προκάλεσε αν μπορεί να πετύχει με το τόξο ένα μικρό σημαδάκι βαθιά στη θάλασσα. Η Άρτεμη έριξε και πέτυχε, αλλά το σημαδάκι που την είχε βάλει ο αδερφός της να πετύχει ήταν ο Ωρίωνας. Όταν η Άρτεμη κατάλαβε τι έκανε, έβαλε τον Ωρίωνα για πάντα στον ουρανό. Όμως υπάρχει άλλη μια εκδοχή για το τέλος του Ωρίωνα, αυτή η εκδοχή στηρίζει ότι ο Ωρίων  πέθανε στη Δήλο (γνωστή τότε ως Ορτυγία) από δάγκωμα σκορπιού, που τον έστειλε είτε η Άρτεμις επειδή είχε φύγει από κοντά της ως ερωτευμένος με την Ηώ είτε ο Απόλλων για να μη δημιουργηθεί ερωτική σχέση του Ωρίωνα με την `Αρτεμη (αδελφή του Απόλλωνα)  είτε τέλος η ίδια η Γη τιμωρώντας τον για την καυχησιολογία του δηλαδή ότι κανένα ζώο δεν ξέφευγε από τα βέλη του. Για τον λόγο αυτό, όταν μετά τον θάνατό του ο Ωρίων «καταστερίσθηκε», μετατράπηκε δηλαδή σε αστερισμό, βρέθηκε στην αντίθετη πλευρά της Ουράνιας Σφαίρας από τον αστερισμό Σκορπιό.

Πηγές:

https://www.astro.noa.gr/globeatnight/orion.html

https://www.astronomia.gr/wiki/index.php?title=%CE%A9%CF%81%CE%AF%CF%89%CE%BD%CE%B1%CF%82

https://planetariumotg.gr/2021/03/17/orion/

 

 Βέρα Κρανιδιώτη